Regiobeeld
Regiobeeld

Noord

Inleiding

Het regiobeeld Noord heeft betrekking op de provincie Groningen en de kop van Drenthe.

In het beeld zijn het regiobeeld op initiatief van Menzis en het document ‘Kwetsbare groepen in het Groninger zorglandschap’ van de Aletta Jacobs School of Public Health geïntegreerd. Veel partners in de regio hebben bij de totstandkoming van het regiobeeld input geleverd. In het regiobeeld is de regio bij een aantal analyses onderverdeeld in de subregio Stad (gemeente Groningen en enkele omliggende gemeenten) en de subregio Ommelanden (gemeenten in het noorden en oosten van de provincie Groningen).

Hieronder vindt u een samenvatting van het regiobeeld met achtergrondinformatie. Deze informatie wordt zichtbaar als u op het begrip klikt waarvan u meer achtergrondinformatie wilt lezen. Ook kunt u het gehele regiobeeld inzien via onderstaande button.

Download het Regiobeeld

Knelpunten

De regio vergrijst en ontgroent sterk de komende jaren, met name de Ommelanden

De populatie van de subregio Ommelanden is sterk vergrijsd. Ruim 46% van de inwoners is 50-plus, terwijl dit in Nederland minder dan 40% is. In de subregio Stad zijn juist relatief weinig 50-plussers. Het aandeel van de jongeren (jonger dan 18 jaar) is in regio Noord lager dan landelijk. De vergrijzing in Ommelanden heeft tot gevolg dat het aandeel inwoners met dementie ongeveer 23% hoger ligt dan landelijk. De verwachte toename van het aantal inwoners met dementie in de totale regio tot 2030 is ongeveer 42%.

De sociaaleconomische situatie, de gezondheid en het gezondheidsgedrag van de inwoners van de Ommelanden is relatief ongunstig

De sociaaleconomische situatie is voor veel inwoners ongunstig, met name in de subregio Ommelanden. Lage Sociaal Economische Status, lage opleiding, laag inkomen en relatief veel kinderen die in armoede opgroeien. De (ervaren) gezondheid is relatief ongunstig, veel inwoners hebben overgewicht en er wordt weinig gesport. Chronische ziekten, zoals diabetes, COPD, beroerte en stemmingsstoornissen komen relatief veel voor. Dit uit zich ook een relatief veel kwetsbaar ouderen in gemeenten in de subregio Ommelanden.
Veel inwoners van de regio hebben te maken met de aardbevingsproblematiek, die een negatieve impact heeft op de gezondheid en het risico op psychische klachten vergroot. Al deze factoren dragen eraan bij dat het gezondheidsvermogen van veel inwoners van de regio beperkt is.

De beschikbaarheid en toegankelijkheid van zorg staan in toenemende mate onder druk in de regio

De toegankelijkheid van de zorg in de regio is een knelpunt. Dit uit zich onder meer in lange wachttijden in de GGZ en in de ziekenhuiszorg. Tevens zijn er problemen in de opvang van kwetsbare ouderen (onnodig SEH bezoek, doorstroom naar gepaste voorziening). Er bestaat een tekort aan zorgverleners in meerdere zorgberoepen en dit tekort gaat naar verwachting de komende jaren sterk toenemen, met name in Ommelanden.

Kernboodschap
In de regio Noord dreigt het gat tussen de zorgvraag en het zorgaanbod de komende 10 jaar verder toe te nemen. Dit speelt vooral in de Ommelanden waar door vergrijzing, relatief lage gezondheid en ongunstig gezondheidsgedrag de zorgvraag sterk stijgt en door ontgroening het aantal zorgverleners en mantelzorgers afneemt.
Thema’s

Inwoners van de regio Noord

De Regio bestaat uit 12 gemeenten in de provincie Groningen en de 2 gemeenten in de kop van Drenthe met in totaal 649.000 inwoners. In het regiobeeld worden twee subregio’s onderscheiden: Ommelanden en Stad. Tussen de populaties in de subregio’s zijn verschillen. De inwoners van Ommelanden zijn gemiddeld genomen ouder, minder welvarend, lager opgeleid en de gemiddelde Sociaal Economische Status van de inwoners van de gemeenten is relatief laag. Het aandeel mantelzorgers in de regio Noord is relatief hoog, behalve in de gemeente Groningen. Ten aanzien van zorg en gezondheid (Zorgmentality) valt 80% van de inwoners van Ommelanden in het profiel ‘minder zelfredzaam’, terwijl in de subregio Stad de grootste groep (55%) in het profiel ‘Pragmatici’ valt.

De huidige zorgvraag

In de subregio Ommelanden is in vergelijking met de subregio Stad de ervaren gezondheid minder gunstig, is er meer overgewicht en wordt er minder gesport, maar is het percentage rokers lager. In Ommelanden hebben meer inwoners een chronische ziekte en is het aandeel thuiswonende kwetsbare ouderen hoger. Inwoners in Ommelanden hebben te maken met de gevolgen van de aardbevingsproblematiek wat samengaat met minder goede gezondheid en hoger risico op psychische klachten. Het gezondheidsvermogen van de inwoners (dit is het vermogen om effectief een optimale gezondheid te bereiken) is door deze factoren relatief laag.
Het zorggebruik in de regio is relatief hoog, zowel in de Zorgverzekeringswet, de Wlz, de WMO als de Jeugdwet.

Het huidige zorgaanbod

In de regio zijn vier organisaties actief in de ziekenhuiszorg: een UMC (UMCG), een topklinisch ziekenhuis (Martini ziekenhuis) en twee algemene ziekenhuizen (OZG en Treant). In de GGZ zijn Lentis en Verslavingszorg Noord Nederland (VNN) de grootste aanbieders. De huisartsen zijn verenigd in de Groninger Huisartsen Coöperatie (GHC).  De doktersdienst Groningen (DDG) voert de 5 huisartsenposten in de regio uit en kampt met een aantal knelpunten, zoals toenemende werkdruk en schaarste aan ondersteunend personeel. Voor de wijkverpleging zijn meerdere grotere zorgaanbieders actief. De Wlz zorg (V&V) wordt door de meeste aanbieders van wijkverpleging geleverd en door De Hoven. Voor de Gehandicaptenzorg zijn Cosis en De Zijlen grootste aanbieders. Belangrijk voor innovatie en vernieuwing in de Wlz zorg is het Groninger Zorgakkoord. Verder zijn in de regio meerdere samenwerkingsverbanden, waaronder de Werkagenda gemeenten – Menzis, Preventie Overleg Groningen en Groningen Beter.

Toegankelijkheid van zorg

De wachttijden voor ziekenhuiszorg in de regio zijn  relatief lang. In de GGZ ligt de gemiddelde wachttijd tot behandeling (ruim) boven de Treeknorm van 14 weken. In de Wlz neemt de wachttijd gestaag toe; het aantal (actief en niet-actief) wachtenden in de regio is nog relatief beperkt. Een deel van de inwoners van de regio heeft te maken met veranderingen in de beschikbaarheid van zorg i.v.m. sluiting of verplaatsing van voorzieningen (bv. SEH of HAP). De lange wachttijden voor een deel van de zorg vinden veel inwoners vervelend.
De zorgarbeidsmarkt in Noord is krap. Zorgwerkgevers hebben vooral moeite vacatures voor verzorgenden Individuele Gezondheidszorg in te vullen. Ook in andere beroepsgroepen zijn tekorten, zoals huisartsen en ondersteunend personeel in de huisartspraktijk, verpleegkundigen, Specialisten Ouderengeneeskunde, GGZ beroepen en begeleiders in de gehandicaptenzorg.

Zorgkosten

De zorgkosten in de regio liggen relatief hoog. Voor de Zorgverzekeringswet zijn de kosten in subregio Ommelanden ruim 5% hoger dan de benchmark, in subregio Stad liggen de kosten iets onder de benchmark. In de Wlz liggen de kosten in de regio per inwoner ongeveer 10% hoger dan gemiddeld in Nederland. Het aantal gebruikers van WMO ligt in de regio Noord boven het gemiddelde in Nederland en ook het gebruik van jeugdzorg is in de meeste gemeenten in de regio boven het landelijk gemiddelde.

Zorgvraagontwikkeling 2030

Het aantal inwoners in subregio Stad groeit tot 2030 met ruim 4%, terwijl het aantal in Ommelanden met ruim 4% afneemt. Het aandeel 65-plussers in Ommelanden is in 2030 naar verwachting ruim 29%, terwijl dit in Stad ruim 21% is (gemiddeld in Nederland 23%). Een van de gevolgen hiervan is dat het aantal inwoners met dementie met 42% toeneemt. Ook het aantal inwoners met een chronische ziekte neemt verder toe, met name artrose, beroerte en coronaire hartziekte. De toename van het aantal inwoners met een chronische aandoening is in regio Noord minder sterk dan gemiddeld in Nederland. De verwachtingen ten aanzien van gezondheidsgedrag zijn dat er steeds minder gerookt zal worden, maar dat het percentage inwoners met overgewicht verder zal toenemen. Een aantal (inter)nationale trends zijn potentieel van belang voor de regio, namelijk het toenemende problematische gebruik van pijnstillers, de afnemende vaccinatiegraad en de toenemende antibioticaresistentie.

Zorgaanbodontwikkeling 2030

Er werken circa 70.000 mensen in de zorg in de regio en het is de verwachting dat dit aantal in 2030 met ongeveer 6% is afgenomen. De daling is vrijwel volledig het gevolg van de afname in Ommelanden met 12%. De daling treedt op bij veel zorgberoepen. Bij huisartsen en andere beroepen in de huisartspraktijk, bij verpleging en verzorging, in de GGZ, bij specialist ouderengeneeskunde en arts verstandelijk gehandicapten. Daarbij speelt ook het toenemende ziekteverzuim en verloop in de zorgsector een rol. In de regio Groningen is het verzuim van personeel in de Verpleging, Verzorging en Thuiszorg in 2019 het hoogste in het land.

De informele hulp neemt tot 2030 naar verwachting in de regio met ruim een derde af.

Partners

Dit regiobeeld is in samenwerking tussen partijen in de regio tot stand gekomen.

Bekijk alle partners